لاستیک شیر پروانه ای (Rubber Lined Butterfly Valve) یک نوع شیر است که دارای ساختاری پروانه‌ای برای کنترل جریان مایعات می‌باشد و در عین حال دارای محافظت لاستیکی در مخازن در معرض فشار است. این نوع شیرها به منظور جلوگیری از خوردگی و سایر خسارات به مخازن فلزی مورد استفاده قرار می‌گیرند.

ویژگی‌ها و عناصر اصلی لاستیک شیر پروانه ای عبارتند از:

1. پروانه (Disk):

– شیرهای پروانه ای دارای یک پروانه (دیسک) در وسط هستند که با چرخش در مسیر جریان مایع، جریان را باز یا بسته می‌کند. پروانه ممکن است از فلز یا دیگر مواد سخت باشد و معمولاً با لایه لاستیکی برای محافظت در معرض مایعات قرار می‌گیرد.

2. لاستیک لاینر (Rubber Lining):

– دیسک پروانه شیر پروانه ای با یک لایه لاستیکی پوشش داده می‌شود. این لایه لاستیک به عنوان مهارت مقاومت در برابر خوردگی، خستگی، و شرایط محیطی مختلف عمل می‌کند. این ویژگی از اهمیت زیادی در جلوگیری از خسارات به دیسک و افزایش دوام شیر است.

3. بدنه (Body):

– بدنه شیر معمولاً از فلزات مقاومی مانند فولاد یا چدن ساخته می‌شود. بدنه شیر به عنوان بخشی از ساختار اصلی که دیسک پروانه در آن حرکت می‌کند، عمل می‌کند.

4. محور (Shaft):

– پروانه به وسیله محور یا شفت به بدنه شیر متصل است و با چرخش محور، پروانه باز یا بسته می‌شود. محور معمولاً از فولاد یا مواد مشابه ساخته می‌شود.

5. چرخش (Rotation):

– شیر پروانه ای با چرخش پروانه در مسیر جریان، جریان مایعات را کنترل می‌کند. چرخش در یک جهت باز کردن شیر و در جهت معکوس بستن آن را ایجاد می‌کند.

6. اتصالات (Connections):

– شیرهای پروانه ای معمولاً دارای اتصالاتی برای اتصال به لوله‌ها یا سیستم‌های جریان مایعات هستند. این اتصالات می‌توانند به صورت فلنجی، جوشی یا دیگر اتصالات معمولاً در صنعت استفاده شوند.

7. سیستم درایو (Drive System):

– برخی از شیرهای پروانه ای دارای یک سیستم درایو هستند که به چرخش پروانه ای کمک می‌کند. این سیستم‌ها معمولاً شامل گیربکس‌ها یا موتورهای الکتریکی هستند که باعث حرکت چرخشی پروانه می‌شوند.

8. پنوماتیک یا هیدرولیک (Pneumatic or Hydraulic):

– برخی از شیرهای پروانه ای ممکن است با استفاده از سیستم‌های پنوماتیک یا هیدرولیک برای حرکت پروانه ای کنترل شوند. این انواع سیستم‌ها می‌توانند به صورت خودکار و از راه دور کنترل شوند.

9. لاستیک‌های مخصوص (Specialized Rubbers):

– در برخی از شیرهای پروانه ای، از لاستیک‌های مخصوصی استفاده می‌شود که تحت شرایط خاصیت مقاومت بالایی دارند. این لاستیک‌ها ممکن است مقاومت به درجات حرارت بالا یا مواد شیمیایی خاص را داشته باشند.

10. قابلیت تنظیم (Adjustability):

– برخی از شیرهای پروانه ای قابلیت تنظیم جریان را فراهم می‌کنند. این امکان به کاربر این امکان را می‌دهد تا میزان باز و بسته شدن پروانه را بر اساس نیاز و انطباق با شرایط مختلف کنترل کند.

11. مصرف انرژی کم (Low Energy Consumption):

– برخی از شیرهای پروانه ای با استفاده از سیستم‌های هوشمند و بهینه، مصرف انرژی کمی دارند. این ویژگی از اهمیت زیادی در صنایعی است که به بهره‌وری انرژی توجه دارند.

12. نصب و نگهداری آسان (Easy Installation and Maintenance):

– طراحی ساده و ساختار کم تعداد قطعات در برخی از شیرهای پروانه ای باعث می‌شود نصب و نگهداری آنها به سادگی انجام شود.

شیرهای پروانه ای لاستیکی به دلیل ویژگی‌های انعطاف‌پذیری، مقاومت در برابر خوردگی، و کنترل دقیق جریان، در صنایع مختلف استفاده می‌شوند. این انواع شیرها به صورت گسترده در سیستم‌های آبرسانی، فاضلاب، نفت و گاز، صنایع شیمیایی و پتروشیمی، نیروگاه‌ها، صنعت غذایی و بسیاری از صنایع دیگر به کار می‌روند.

شیرهای پروانه ای لاستیکی به دلیل انعطاف و ایمنی لاستیک در مقابل خوردگی و آبسردکنی خوب، در صنایع مختلف از جمله صنایع شیمیایی، نفت و گاز، آب و فاضلاب، انرژی، و صنایع فرآیندی به عنوان یک انتخاب معمولی برای کنترل جریان مایعات مورد استفاده قرار می‌گیرند.